Aile Hukuku

Boşanma davaları uygulamada çekişmeli boşanma ve anlaşmalı boşanma olarak ikiye ayrılmaktadır. Boşanma sebepleri TMK madde 161 ve 166 arasında düzenlenmiştir.

TMK madde 166/3’te “Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.” Hükmü ışığında evliliğin en az bir yıl sürmüş olması, eşlerin boşanmak için birlikte yahut bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi, hâkimin tarafları bizzat dinlemesi ve tarafların evliliğin mali sonuçları ve çocukların durumuna ilişkin yaptıkları anlaşmanın hâkim tarafından uygun bulunmuş olması gerekmektedir.

Boşanma davalarında görevli mahkeme 4782 sayılı Kanun’un 4. Maddesine göre Aile Mahkemeleridir. Eğer davanın açılacağı yerde aile mahkemesi yoksa, oradaki Asliye Hukuk Mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla hareket edecektir.

TMK madde 168’e göre yetkili mahkeme ise, eşlerden birinin yerleşim yeri ya da boşanma davasının açılmasından önce son defa altı aydır birlikte oturdukları yer mahkemesidir.

Uygulamada en hızlı şekilde sonuçlanan boşanma davaları, anlaşmalı boşanmalardır. Çekişmeli boşanmalarda ise durum mahkemenin yoğunluğu, davada dinlenecek tanık sayısı gibi pek çok etkene bağlı olarak değişiklik gösterebilecektir.

TMK madde 170 gereğince hâkim ortak hayatın yeniden kurulması ihtimalini görürse boşanma kararı yerine ayrılık kararı verebilecektir. Ayrıca hâkim açılmış olan davada boşanma sebeplerini inandırıcı yahut yeterli görmemesi halinde boşanma davasının reddine de karar verebilir.

Hâkim, boşanma davası açıldıktan sonra müşterek konutun taraflardan birine özgülenmesine karar verebilecektir. Evin tarafınıza özgülenmesi durumunda karşı tarafın sürekli eve gelerek sizi rahatsız etmesi halinde uzaklaştırma kararı da alabilirsiniz.

Boşanma davası açıldıktan sonra taraflar kendisi ve müşterek çocukları için tedbir nafakası talep edebilmektedir. Uygulamada sıklıkla Sosyal ve Ekonomik Durum araştırması yapıldıktan sonra nafakanın miktarına hükmedilmektedir. Daha sonrasında bu miktarın tarafların ekonomik durumları ve diğer etkenler dikkate alınarak artırılması, azaltılması yahut kaldırılması mümkündür.

Boşanma davasını kimin açmış olduğunun davanın kazanılması veya kaybedilmesinde hiçbir etkisi yoktur. Boşanma davalarında asıl önemli olan husus iddiaların doğruluğu ve ispatına ilişkin somut deliller ileri sürebilmektir. Yoksa davacı olmak veya davalı taraf olmak davanın kazanılmasında herhangi bir rol oynamayacaktır.

Boşanma davası açmak ve yürütmek için avukat aracılığıyla temsil olunma ihtiyacı yoktur. Eşlerden biri kendisi de bizzat bu davayı açabilir veya açılmış olan davayı yürütebilir. Ancak boşanma davaları, teknik ve uzmanlık isteyen bir alan olduğu için bu alanda uzmanlaşmış bir avukat aracılığıyla davanın yürütülmesi hak kaybına uğramamanız ve en iyi şekilde savunmanızın yapılabilmesi açısından daha sağlıklı olacaktır.

Böylesi bir durumda eşinize karşı zina nedeniyle boşanma davası açabilirsiniz. Zina sebebiyle boşanma davası açmak için kanun bazı özel süreler öngörmüştür. TMK madde 161’e göre davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her hâlde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. Bu nedenle zina sebebini öğrenen tarafın hak düşürücü süreye takılmamak için derhâl boşanma davası açmasında yarar vardır.

Boşanma davası açıldığında, dava sonuçlanana kadar müşterek çocukların geçici velayeti taraflardan birine verilmekte, geçici velayet kendisine verilmeyen tarafın da çocukla kişisel ilişki tesis edebilmesi için düzenleme yapılmaktadır. Dava sonunda hâkim tarafından müşterek çocukların tam velayetinin kime bırakılacağına karar verilecektir. Hâkim kararını verirken Sosyal Hizmet Uzmanının taraflarla görüşmeleri doğrultusunda vereceği raporu da göz önünde bulundurarak müşterek çocuk veya çocukların üstün yararına en uygun şekilde velayete ilişkin kararını verecektir.

Boşanma kararı verildikten ve taraflar arasındaki evlilik bağı koptuktan sonraki bir diğer husus da tarafların arasındaki mal rejiminin tasfiyesidir. Mal rejiminin tasfiyesi boşanma davasının içinde görülmeyen bir husustur ve başlıca ayrı bir dava ile gündeme getirilmesi gerekmektedir. Bu davada tarafların evlilik birliği içerisinde seçmiş olduğu mal rejimine göre mal rejiminin tasfiyesi yapılacaktır. Uygulamada en çok görülen mal rejimi yasal mal rejimi olarak da bilinen edinilmiş mallara katılma rejimi olarak karşımıza çıkmaktadır. 

TMK madde 174/1’e göre maddi tazminat talep edebilmek için mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Manevi tazminat talep edebilmek için ise TMK madde 174/2’de yer alan boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir hükmü gereğince manevi tazminat istenebilmektedir. İlgili hüküm doğrultusunda boşanmada kusursuz veya daha az kusurlu olan taraf, karşı taraftan uygun miktarda bir tazminat talep edebilecektir. İstenebilecek tazminat miktarı konusunda tarafları bağlayıcı herhangi bir sınır olmamasına karşın, kanunda tazminat miktarının belirlenmesi hâkimin takdir yetkisine bırakılmıştır.

Boşanma davası açılırken nafaka talebinin doğru bir şekilde istenilmesinin önemi burada ortaya çıkmaktadır. Boşanma davası kesinleştikten sonraki süreçte iştirak nafakası veya yoksulluk nafakası miktarının yetersiz kalması sonucunda nafaka artırımına ilişkin ayrı bir dava da açılabilmektedir.

Boşanma sonrası eski eşe verilen nafakanın hangi hallerde sona ereceği Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre nafaka alacaklısı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde nafaka kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır. Nafaka alacaklısı eski eşin evlilik olmaksızın karşı cinsten biriyle birlikte yaşaması halinde nafakanın kaldırılmasına ilişkin dava açılabilmekte ve bu hususun ispatlanması durumunda TMK madde 176/3 uyarınca hâkim nafakanın kaldırılmasına karar verecektir.

TMK madde 171 hükmüne göre, boşanma hâlinde kadın, evlenme ile kazandığı kişisel durumunu korur; ancak, evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Eğer kadın evlenmeden önce dul idiyse hâkimden bekârlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteyebilir. Kadının, boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hâkim, kocasının soyadını taşımasına izin verir. Koca, koşulların değişmesi hâlinde bu iznin kaldırılmasını isteyebilir.

Boşanma davası açıldıktan sonra, karşı tarafın sizi ve ailenizi fiziksel olarak veya iletişim cihazları yardımıyla rahatsız etmesi halinde, 6284 sayılı kanun uyarınca koruma kararı alabilme imkânınız bulunmaktadır. Bu bağlamda 6284 sayılı Kanunun 17. Maddesinde sayılan koruma tedbirlerinin her biri talep edilebilmektedir. Kanunda sayılan bu tedbirlerden bazıları, müşterek konuttan derhal uzaklaştırılma ve yaklaşamamasını sağlama, talepte bulunan ve ailesi ile yakınlarını iletişim araçlarıyla rahatsız etmemesi, talepte bulunanın işyerine yaklaşamama olarak sayılabilmektedir.

Nafaka yükümlülüğünün ihlali suçu İcra İflas Kanunu’nda düzenlenmiştir. İİK madde 344’e göre, nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir. 

Boşanma dava dilekçesinde belirtilmiş olan tazminat türleri maddi ve manevi tazminat olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre manevi tazminatın dava dilekçesinde belirtildikten sonra artırılması mümkün olmamaktadır. Ancak maddi tazminat talebi bakımından ıslah yoluyla bedel artırımı yapılabilmesinin önünde bir engel yoktur. Süresi içerisinde ıslah yoluna başvurarak maddi tazminat talebinin artırılması mümkündür.

Boşanma davası açabilmek için kanunen boşanma yetkisini haiz özel yetkili bir vekaletname gerekmektedir. Ayrıca söz konusu bu vekaletnamenin fotoğraflı olması da aranan bir diğer şart olarak karşımıza çıkmaktadır. Genel yetkili vekaletname ile boşanma davası açılması mümkün olmamaktadır.